Birleşik Metal-İş Sendikası’nın hazırladığı ‘Asgari Ücretle Alım Gücü Dönem Raporu’na göre, asgari ücret temel gıda harcamalarının çoğunda alım gücünü ciddi oranda kaybetti. Ürünlerin yüzde 86’sında alım gücü kaybı gerçekleşti. Asgari ücretin 2016 yılındaki alım gücünü soğanda kazanması için en az 4 bin 236 lira, patateste kazanması için en az 3 bin 357 lira, sütte kazanması için ise en az 2 bin 18 lira olması gerekiyor.

Her 100 ürünün 86’sında alım gücü kaybı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Madde Fiyatları, TÜFE ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verileri üzerinden yapılan hesaplamaya göre, asgari ücret 2017 yılında olduğu gibi 2018 yılında da reel olarak geriledi. Gıda fiyatlarındaki yüksek artışlar, kimi temel harcama kalemleri için asgari ücret alım gücünü yarı yarıya kaybettirdi.

2016 yılının kasım ayı ile 2018 yılının kasım ayı karşılaştırıldığında asgari ücretlinin alım gücünü 389 üründen 334’ü karşısında kaybettiği görülüyor. Bu kayıp kimi temel harcama kalemlerinde ciddi boyutta. Asgari ücretlinin alım gücü kaybı yaşadığı ürünlerin başında soğan geliyor. Kasım 2016 ile karşılaştırıldığında Kasım 2018 için asgari ücretlinin alım gücü kaybı soğanda yüzde 62. Asgari ücretli, iki yıl önce alabildiği soğan miktarının bugün ancak yüzde 38’ini alabiliyor.

Söz konusu dönemde patatesteki alım gücü kaybı da yüzde 52 ile dikkat çekiyor. Domates için ise alım gücü kaybı yüzde 42.

Gıda dışında da ciddi kayıplar var

Asgari ücret, gıda ürünleri dışında da kimi ürünlerde ciddi kayıplar yaşadı. Asgari ücretlinin yüksek düzeyde alım gücü kaybı yaşandığı bazı ürünler şöyle: Fırın (yüzde 38), okul defteri (yüzde 36), kalem (yüzde 35), masa (yüzde 34), kömür (yüzde 32), buzdolabı (yüzde 31), televizyon (yüzde 28), halı (yüzde 26), doğum ücreti (yüzde 23), su (yüzde 18).

Asgari ücretlinin alım gücünü artırdığı ilk üç ürün ise yüzde 82’lik alım gücü artışı ile internet ücreti, yüzde 36 ile sarımsak, yüzde 35 ile yurt içi hafta sonu turları.

Raporda, bazı ürünler için asgari ücretlinin Kasım 2016 ile aynı miktarda ürünü Kasım 2018’de alabilmesi için asgari ücretin ne olması gerektiği de hesaplanmış. Buna göre, asgari ücretlinin Kasım 2016’da alabildiği kadar soğan alabilmesi için asgari ücretin (Kasım 2018 için) 4 bin 236 lira, aynı miktarda patates alabilmesi için 3 bin 357 lira, aynı miktar bebek maması alabilmesi için 3 bin 357 lira, aynı miktar domates alabilmesi için 2 bin 744 lira, aynı miktarda kömür alabilmesi için ise 2 bin 354 lira olması gerekiyordu.

Asgari ücret net 2 bin 800 lira olmalı

Raporda, hem bu alım gücü kayıplarının telafisi hem de asgari ücretlinin ürettiği değerden, ekonomik büyümeden pay alabilmesi için asgari ücretin net 2 bin 800 lira olması gerektiği vurgulanıyor. Raporda, asgari ücrete ilişkin şu talepler de yer alıyor:

♦ Asgari ücret geçim ücreti olmalı.
♦ Asgari ücretin tespitinde uluslararası standartlara uyulmalı, 131 Sayılı ILO Sözleşmesi onaylanmalı, Avrupa Sosyal Şartı’na asgari ücretle ilgili konan çekince kaldırılmalı.
♦ Asgari ücretin tespitinde bütün işçi konfederasyonlarına katılım hakkı sağlanmalı, asgari ücret ulusal ölçekli bir toplu pazarlıkla belirlenmeli ve uyuşmazlık durumunda toplu eylem hakkını da içermeli.
♦ İşçi ve kamu emekçileri için tek asgari ücret saptanmalı.
♦ Asgari ücret tespitinde geçim koşulları ve milli gelir artışı dikkate alınmalı.
♦ Asgari ücret vergi dışı bırakılmalı.