Diyarbakır Barosu, Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD), Tutuklu Aileleriyle Yardımlaşma Derneği (TUAY-DER) hapishanelere ilişkin 9 aylık raporu baro binasında düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuyla paylaştı.

Raporu okuyan Diyarbakır Barosu İnsan Hakları Merkezi Hapishane İzleme Komisyonu Başkanı Adile Salman, verilerin baro, ÖHD ve TUAY-DER'e gelen başvurular, hapishane ziyaretleri ve düzenli raporlarla toplandığını aktardı. Salman, Türkiye'nin farklı illerinde bulunan 19 hapishanenin 60'tan fazla kez ziyaret edildiği ve başvurucu tutsaklarla görüştüklerini kaydetti.

Başvuruların sağlık, ekonomik ve sosyal, adil yargılanma, iletişim ve haber alma haklarının ihlalleri ve işkence, kötü muamele, ayrımcılık üzerine yoğunlaştığını kaydeden Salman, 2017'den beri yürürlüğe giren uygulamalarla sınırlamaların artırıldığını, defacto uygulamaların genişletildiğini söyledi.

İşkence ve insanlık dışı muamelenin sadece politik tutsaklara değil insanlık onuruna aykırı tutulma halini reddeden adli tutsaklara karşı da uygulandığını ifade eden Salman, tutsakların keyfi disiplin cezalarına maruz bırakıldığını söyledi.

Tutsakların tutulduğu koşulların kötülüğüne ve tecride de işaret eden Salman, "İmralı Ada Hapishanesinde süregelen mutlak iletişimsizlik hali, haksız disiplin cezaları ve matbu gerekçelerle reddedilen avukat ve aile görüşme talepleri ile ortaya çıkan tecrit hali bunun en tipik örneğini oluşturmaktadır" dedi.

Hasta tutsakların durumunun Türkiye'nin ceza infaz sistemindeki en yakıcı sorunlardan biri olduğunu kaydeden Salman, "Türkiye hapishanelerinde sağlığa erişim hakkının engellenmesi, kelepçeli muayene dayatması, revire geç çıkarılma, hastane sevklerinin geç yapılması ya da yapılmaması, hapishanede çalışan sağlık personel sayılarının yetersiz olması sağlık problemi olan mahpusların durumunu kötüleştirebilmekte ve yaşam hakkı ihlaline yol açabilmektedir. 2022 yılı içerisinde, aralarında hasta mahpusların bulunduğu asgari 83 kişi hapishanelerde, 2023 yılı içerisinde ise 22 mahpus yaşamını yitirmiştir" dedi.

Salman, hapishanelerde tutsaklara yönelik temel hakları sınırlayıcı, keyfi uygulamalardan derhal vazgeçilmesi gerektiğine dikkat çekerek, "Hukuka aykırı fiilleri gerçekleştiren kamu görevlileri hakkında etkin soruşturma mekanizmaları işletilmelidir. Bizler aşağıda isimleri belirtilen kurumlar olarak bu ihlallerin takipçisi olacağımızı belirtiyor, yaşanan hak ihlallerin bir an evvel sonlandırılması için herkesi sorumlu olmaya davet ediyoruz" ifadelerini kullandı.

Diyarbakır, Elazığ, Tarsus, Adana F ve T Tipi, Osmaniye T1 ve T2, Antep H, E, L ve Nizip, Urfa T1 ve T2, Hilvan T1 ve T2, Erzincan T, L Tipi ve Kadın, Malatya Akçadağ T Tipi olmak üzere toplam 19 hapishanede gözlem yapıldığının belirtildiği raporda, Türkiye'deki 405 hapishanenin toplam 289 bin 974 kişilik olduğu, ancak Ocak 2023 sonu itibariyle hapishanelerde 341 bin 497 kişinin kaldığı bilgisi yer aldı.