Levon Ekmekçiyan 1982 yılında Ankara Esenboğa havaalanındaki çatışmanın faili olarak yakalandıktan sonra yargı süreci hızla sonlandırılarak 1983’te idam edilmişti...
Ailesinin başvurusu üzerine, Bakanlık 3.7.2015 tarihli yazı ile, Levon Ekmekçiyan’a ait kemik bakiyelerinin Fransa’ya nakli konusunda bir sakınca olmadığını bildirdi. Mezarlar açılarak kemikler Fransa'daki ailesine teslim edildi. Ancak, yapılan DNA testinden kemiklerin bir kısmının bir kadına ve bazı kemiklerinde köpek kemikleri olduğu belirlendi. Ancak, İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyon tarafından yapılan açıklamada sorunun mezarların karıştırılmış yada gerçek mezar yerinin açılan mezar olmadığı gerçeğinden kaynaklandığı ifade edilerek, Levon Ekmekçiyan’ın cenazesi ile ilgili dijital mecralarda "kemikler, yetkililer tarafından çöplükten ya da herhangi bir yerden toplanmış ve aileye gönderilmiş köpek kemikler olduğu haberleri gerçeği yansıtmamaktadır" denildi.
İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyon tarafından yapılan açıklamada, bir komisyon huzurunda Levon Ekmekçiyan'ın mezarının açıldığını, bu durumun mezarların karışmış olmasından ileri gelmiş olacağını, tekrar araştırma yapılarak gerçek kemiklerin ailesine teslim edilmesi için çalışıldığını açıkladı.
İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi Irkçılık Ve Ayrımcılığa Karşı Komisyon tarfından bugün düzenlenen basın toplantıısında şu görüşlere yer verildi:
Bugün Levon Ekmekçiyan’ın cenazesiyle ilgili gelişmeler hakkında basını ve kamuoyunu ilk elden bilgilendirmek üzere toplandık.
İlk elden bilgilendirmenin altını çizmemizin nedeni, dijital medya mecralarında haber, Türkiye’nin Ekmekçiyan ailesine köpek kemikleri gönderdiği başlığıyla verilmiştir. Bu başlıktaki yanlış anlaşılmaya yol açacak önemli bir eksikliğe de bu vesileyle dikkat çekmek, doğru bilgiyi paylaşmak istiyoruz. Doğru bilgiyi şöyle özetleyebiliriz: Komisyonumuzun yürüttüğü ve her adımının ilk elden tanığı olduğu bir sürecin sonucunda açılan mezardan bir kadına ait olduğu anlaşılan cenaze kalıntıları ve bunlara karışmış kurt-köpek familyasından bir hayvana ait kemik parçaları çıktığı anlaşılmıştır. Komisyon üyemiz Meral Çıldır, Ekmekçiyan ailesinin daveti üzerine 28 Mayıs’ta Yerevan’a giderek ağabey Dro Ekmekçiyan ile bizzat görüşmüş ve ondan Adli Tıp DNA Testi Raporunun bir örneğini getirmiştir.
Her şeyin başladığı noktaya geri dönecek olursak, Levon Ekmekçiyan 1982 yılında Ankara Esenboğa havaalanındaki çatışmanın faili olarak yakalandıktan sonra yargı süreci görülmemiş bir hızla sonlandırılarak ve en temel hukuk ilkeleri çiğnenerek 1983’te idam edilmişti.
29 yıl sonra, Aralık 2012’de yılında Ekmekçiyan ailesi, İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyon’umuzla temas kurdu. Levon Ekmekçiyan’ın artık çok yaşlı ve hasta olan annesinin son isteğini bildirerek bu konuda yardımımızı istedi. Aile oğullarının ve kardeşlerinin cenazesini kavuşmak ve ziyaret edecekleri bir mezara sahip olmak istiyordu.
İnsanların yakınlarının cenazesine sahip çıkması, inançlarına uygun şekilde toprağa vermesi, ziyaret edecekleri bir mezarlarının olmasını en temel insan haklarından biri olarak gördüğümüzden bu talebi yerine getirmek üzere işlemleri başlatmayı görev bildik. Ekmekçiyan ailesinin kendilerini temsil etmek üzere komisyon üyemiz, İHD Eş Genel Başkanı Avukat Eren Keskin’e vekalet vermesinin ardından Eren Keskin girişimleri başlatarak Ocak 2013’te İçişleri Bakanlığına Levon Ekmekçiyan’ın mezarının belirlenmesi ve cenazenin nakli için başvuruda bulundu.
7 Ocak 2016 tarihinde yine burada yaptığımız basın toplantısında ve yayınladığımız basın açıklamamızda belirttiğimiz gibi, başvurumuz herhangi bir başka cenazenin naklinde yaşanmayacak şekilde, 2 yıl gibi uzun bir sürede sonuçlandı. Nihayet Bakanlık 3.7.2015 tarihli yazı ile, Levon Ekmekçiyan’a ait kemik bakiyelerinin Fransa’ya nakli konusunda bir sakınca olmadığını bildirdi. Çankaya Belediyesi tarafından 14.10.2015 tarihli “Yol İzin Belgesi” Eren Keskin’e verildi.
5 Ocak 2016 günü Cebeci Asri Mezarlığı’nda Eren Keskin ve komisyonumuzun dört üyesi ile hazır bulunduk. Mezarlık müdürü ve görevlileri 1983 yılına ait kayıt defterlerini açarak Levon Ekmekçiyan’ın 504. Ada, 55 No’lu parselde bulunan mezara gömüldüğünü belirten kaydı gösterdiler. Ayrıca o döneme ait kartoteksten söz konusu adadaki mezarlara ait bilgilerin bulunduğu kartları yanlarına alarak bizi o bölüme götürdüler. Mezar taşları üzerindeki adları ve parsel numaralarını takip ederek birlikte ilerlediğimizde 54 No’lu parselden sonra en az 2-3 mezarlık boş bir arazi parçası olduğunu gördük. Mantıken 55 No’lu parselin bulunması gereken noktanın kazılmasına başlandı. Taşlaşmış toprağın kazılması iki saate yakın sürdü ve biz bu çalışmayı video kaydına aldık. En sonunda kemiklere ulaşıldı, bir kafatası ve insan iskeletine ait olduğu açıkça görülen cenaze kalıntısını dikkatle toplayarak beyaz bez torbalara koyduk ve İstanbul’da Ermeni kilisesinin geleneklerine uygunu şekilde hazırlattırılarak, tarafımızdan Ankara’ya getirilen sandukaya yerleştirdik. Aileye bilgilerini verdiğimiz, Paris seferini yapan THY uçağına, yine komisyon üyelerimiz tarafından teslim edildi.
Aile cenazeden emin olmak için gönderdiğimiz kemikleri Fransa’da savcılık kanalı ile DNA araştırması yaptırttı. Adli Tıp Merkezi’nin DNA testi raporunun sonuç bölümünde şöyle denilmektedir: “PARİS Tüzel Kişiliğine (75) Karşı İşlenen Suçları Önleme Birliği’nin 2016/795 numaralı tutanağının 2 Sayılı delilinde; boyu, artı/eksi 4 cm yanılma payı ile 145 cm, tahmini ölüm yaşı artı/eksi 8 yanılma payı ile 55, ırkı beyaz ve cinsiyeti kadın olan yetişkin bir kişiye tekabül edebilecek insan kemiği kalıntıları bulunmaktadır. Bu özellikler aile tarafından sunulan verilerle uyuşmamaktadır. [….] Bunun yanısıra, hayvan kökenli kuru kemik sayımı da yapmış bulunmaktayız ki kaynak koleysiyonumuzla karşılaştırmamıza göre bunlar köpekgiller türünden kemiklere tekabül etmektedirler.”
DNA testi sonuçlarını Ekmekçiyan ailesi tarafımıza bildirildiğinde iki yıl boyunca süreci yürüten ailenin avukatı Eren Keskin ve mezarın açılmasını, kemiklerin toplanmasında bizzat hazır bulunan kişiler olarak biz komisyon üyeleri derinden sarsıldık, öfke duyduk, kendimizi Ekmekçiyan ailesine karşı sorumlu hissettik. Daveti hemen kabul ederek, aileyle buluşmak üzere komisyon üyemiz Meral Çıldır, ağabey Dro Ekmekçiyan’la görüşmek ve basın toplantısına katılmak üzere Yerevan’a gitti ve Adli Tıp raporunun bir kopyasını beraberinde getirdi.
Son olarak şu noktanın altını çiziyoruz. Cenazeye saygısızlığın, ailelerin cenazelerine kavuşmasının engellenmesinin, mezarlıkların tahribinin yaygın olarak kullanılan bir intikam alma, dehşet saçma ve sindirme yöntemi olduğunu biliyoruz. Levon Ekmekçiyan’ın cenazesi yerine başka bir kişiye ait cenazenin bize teslim edilmesi bu bağlamda en azından cenazenin gömülüp gömülmediği, gömüldüyse yerinin neden yanlış tespit edildiği ve ona ait cenazenin nerede olduğu konusunda kuşku ve endişe uyandırmaktadır. Ancak tekrar ediyoruz, Levon Ekmekçiyan’ın cenazesi ile ilgili dijital mecralarda yayılan haberlerin başlıklardaki özetlenme biçimi bu olaydaki durumu tam olarak yansıtmamakta. Kemikler, yetkililer tarafından çöplükten ya da herhangi bir yerden toplanmış ve aileye gönderilmiş köpek kemikleri değildir. Burada ayrıntılı olarak anlattığımız gibi bizim tarafımızdan mezardan alınan ve uygun şekilde saklanarak aileye ulaştırılan cenaze, raporda belirtilen fiziksel özelliklerde bir kadına aittir, köpek/kurt familyasından bir hayvanın kemiklerinin de bu kadının kemikler arasında karıştığı anlaşılmıştır.
Ekmekçiyan ailesi cenazelerine kavuşmada ısrarcıdır. Onlara verdiğimiz sözü tutma konusunda da bizler, Komisyon olarak ısrarcıyız. Bütün hukuki, idari yolları kullanarak Ekmekçiyan ailesinin isteğini yerine getirmek için sonuna kadar çaba göstereceğimizi duyururuz.