İSTANBUL

İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, 2021 Yılı Marmara Bölgesi Hapishaneleri Hak İhlalleri raporunu açıkladı. Açıklamada İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri, Avukat Davut Arslan ile şube yöneticileri yer aldı. Raporda, İHD avukatlarının yanı sıra tutsakların avukatları, aileleri ile kendilerinin mektup, telefon, e-mail ve fax yoluyla gönderdiği hak ihlalleri başvuruları ile basın yoluyla yapılan tarama sonucu elde edilen hak ihlalleri yer aldı.

Avukat Davut Arslan, kendilerine 2021 yılında 39 farklı hapishaneden 326 başvuru yapıldığını ve başvurularda 6 bin 222 hak ihlali tespit edildiğini açıkladı. Arslan ayrıca, yaptıkları basın taramalarıyla da bin 135 ihlal tespit ettiklerini aktardı.

"2021 yılı Türkiye cezaevlerinde insan haklarının ayaklar altına alındığı, peş peşe ölüm haberlerinin geldiği bir yıl olmuştur" diyen Arslan, 2021 yılında 28 tutsağın yaşamını yitirdiğine dikkat çekti. Yaşamını yitirenlerin önemli bir bölümünün hasta tutsaklar olduğunu kaydeden Arslan, sağlığa erişim hakkına engellemelerin artmasıyla yaşam hakkı ihlallerinin de çoğaldığını söyledi. Pek çok tutsağın tekli hücrede tecrit altında öldüğünü ve şüpheli ölümlerin "intihar" olarak kaydedildiğini dile getiren Arslan, soruşturmalarda ise ilk işlemin gizlilik kararı aldırmak olduğunu ifade etti.

'2020'YE KIYASLA HAK İHLALLERİNDE ARTIŞ YAŞANDI'
Arslan, yaşanan hak ihlallerinin bir kısmını şöyle sıraladı: "Fiziki saldırılar, tehdit, darp, çıplak arama, baskın hücre aramaları yoluyla işkence ve kötü muamele, ırkçı ayrımcı yaklaşımlar, ölümle tehdit, hücre aramalarına gardiyanlarla birlikte polisin de girmesi, politik mahpusların bağımsızlar koğuşuna geçmeye zorlanması, askeri nizamda tek sıra halinde ayakta sayıma zorlanması, sağlık ve tedavi hakkı alanındaki ihlaller, keyfi yasak ve uygulamalar." Arslan, 2020'ye kıyasla ciddi bir hak ihlali artışı yaşandığını belirterek sorunların çözümü için muhatap bulamayan tutsakların hak ihlallerine karşı açlık grevlerine ve ölüm oruçlarına başvurduğunu dile getirdi.

'TUTSAKLARI İZOLE EDİYOR'
Arslan, pandemi bahanesiyle hapishanelerde tecrit ve izolasyonun derinleştirildiğini belirterek, salgın sürecinde hastaneye sevkler ve tedavi hakkı gasplarındaki sorunlara değindi. Pandemi bahanesiyle tutsakların spor, sohbet, görüş haklarında ciddi ihlaller gerçekleştirildiğini aktaran Arslan, "Bu durum mahpusun sadece sosyalleşmesini değil, sosyal dayanışma, kültürel gelişim, dışarıda olan biteni anlama, kendisini geliştirecek düşünsel araçlara ve bilgiye erişme imkanlarını da ortadan kaldırmış, mahpusu sert bir şekilde dışarıdan izole etmiş, yalnızlaştırmıştır" dedi.

'ÇIPLAK ARAMA İŞKENCESİ DAYATILIYOR'
Bu dönemde en yoğun yaşanan sorunlardan birinin de çıplak arama işkencesi olduğunu söyleyen Arslan, çıplak arama dayatmasını kabul etmeyen tutsakların ağır işkencelere maruz kaldığını, üstüne tutsaklara dava açıldığını ve tutsakların şikayetlerine ise "kovuşturmaya yer yoktur" cevabı verildiğini kaydetti.

Tahliyesi gelen ya da açık hapishaneye geçmesi gereken tutsakların "iyi hal" değerlendirmeleriyle bu haklarının gasp edildiğini belirten Arslan "Mahpusların örgütlü mahpusların koğuşunda kalıyor olmasının iyi halli olmadığına gerekçe olarak gösterilmesi, mahpusa gelen görüşçü, kimin para yatırdığı, okuduğu kitaplar, halay çekmesi, kutlama ya da anma yapması vb. durumlar iyi hal değerlendirmesine konu olmakta ve mahpusun tahliyesi engellenmektedir" ifadelerini kullandı.

'TUTSAKLAR SAĞLIKLI BESLENEMİYOR'
Hapishanelerin tümünde yukarıda belirtilenlerin yanı sıra yayın, kitap ve mektup yasakları, havalandırma haklarının kısıtlandırılması, keyfi disiplin cezaları, küfür, hakaret, kötü muamele, gece hücre araması, hücre baskınları, tutsakların eşyalarının kırılması ve dağıtılması gibi pek çok sorun yaşandığını aktaran Davut Arslan, beslenme konusundaki sorunların ise pandemi döneminde tutsakların yeterince ve sağlıklı beslenememelerine neden olduğunu belirtti.

'AYAKTA SAYIM DAYATILIYOR'
"Bu dönemin en önemli sorunlarından biri de tek kişilik hücrelerden oluşan, kapıların merkezi sistemle açılıp kapandığı, tuvaletle mahpusun kaldığı yerin birbirinden ayrılmadığı, ayakta sayımın dayatıldığı, mahpuslardan gardiyanlara başkan ya da abi diye hitap etmelerinin istendiği, mahpusun duvar dibinde yürümesinin istendiği yerler olan S tipi hapishanelerdir" diyen Arslan, ayrıca 2021 yılında İmralı Hapishanesi'ndeki Abdullah Öcalan için avukatlar tarafından yapılan 167 görüşme talebinin sonuçsuz kaldığını söyledi.

'DAYANIŞMAYA ÇAĞIRIYORUZ'
Arslan, sözlerine şöyle devam etti: "Raporumuz, Marmara bölgesi hapishanelerinden bize ulaşan hak ihlallerini kapsamakla birlikte, genel tabloya ayna tutmamıza yarayan veriler içermektedir. Mahpusların derneğimize erişimine getirilen sınırlamalara ve çıkarılan güçlüklere rağmen yapılan başvurular, sorunların raporumuza yansıyabilenden çok daha fazla olduğuna işaret etmektedir. Biliyoruz ki, hapishanelerde yaşanan hak ihlalleri sadece mahpusların mücadelesi ile değil dışarıdan yürütülecek mücadelenin desteği ile önlenebilir. Hapishane Komisyonu olarak içeridekilerin küçük de olsa sesi olabilmek ve duyarlılık yaratmak için sorunları görünür kılmayı amaçlıyoruz. Bu bağlamda, hazırladığımız bu rapor, hapishanelerde yaşanan ve devasa boyutlara ulaşan sorunlara ilişkin duyarlılık ve mahpuslarla dayanışma çağrımızdır."