İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, "Marmara Bölgesi Hapishaneleri 3 Aylık Hak İhlalleri Raporu"nu Taksim'de bulunan şube binalarında yaptıkları basın toplantısıyla açıkladı. Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarını kapsayan hak ihlali raporunu, İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri ve İHD İstanbul Şubesi Hapishane Komisyon Üyesi Meral Nergis Şahin beraber açıkladı.

85 BAŞVURU
Hak ihlali başvurularının derlenmesi ile hazırlandığına dikkat çekilen raporda, Marmara Bölgesi dışından derneklerine gelen ve takibi yapılan başvurulara da ayrıca yer verildiği belirtildi. Raporun, 22 hapishaneden gelen başvurular üzerinden hazırlandığını vurgu yapılarak, Temmuz'da 29, Ağustos'ta 22, Eylül'de 34 olmak üzere toplam da 85 başvurunun yapıldığı kaydedildi.

'786 HAK İHLALİ YAŞANDI'
Derneklerine yapılan 85 başvurunun 4'ü kadın, 81'i erkek ve 9'u adli, 76'sının siyasi tutuklular tarafından yapıldığı ifade edilen raporda, "Yapılan her bir başvuru birden çok ihlal iddiası içermektedir. 85 başvuruda toplam 786 ihlal tespit edilmiştir. Temmuz ayında 301, Ağustos ayında 160 ve Eylül ayında 325 ihlal yaşanmıştır" bilgisi paylaşıldı.

109 SAĞLIK HAK İHLALİ
Raporda, hasta tutukluların Adli Tıp Kurumuna (ATK) sevki ve tahliyesinin engellenmesi 34, hastane sevklerinin iptali 23, revire çıkarılmama 31, düzenli kullanılan ilaçların verilmemesi 5, ameliyatların ertelenmesi 2, laboratuar sonuçlarının verilmemesi 4, hastane sevklerinde ring araçlarının bekletilmesi 5, mahpusların lenslerinin verilmemesi 1, diyet yemeği verilmemesi 4 olmak üzere toplamda 109 sağlık hak ihlali tespit ettiklerine yer verildi.

Kötü muamele, darp ve işkencede yaşananları "Kötü muamele 56, psikolojik baskı 10, hücreye koyma 9, kafesli hücreye koyma 6, çıplak arama 42 olmak üzere toplamda 123 hak ihlali yaşandı" şeklinde paylaşıldı.

200 İLETİŞİM HAK İHLALİ
Raporda iletişim hakkı ihlalleri ve sevk uygulamalarında yaşanan hak ihlalleri ise şu şekilde yer aldı: "Sohbet, spor, ortak kullanım alanlarının yasaklanması 25, görüş yasağı, görüş iptali 54, telefon hakkının engellenmesi 15, süreli süresiz yayın, kitap ve mektup yasakları 47, 2 ayda 3 kitap sınırlaması 18, radyolara el konulması 3, gönderilen mektupların adresine ulaşmaması 18, kurum içi mektuplaşma yasağı 2, fotokopi taleplerinin reddi 18 olmak üzeri toplamda 200 ihlal. Sevk uygulamasında yaşanan hak ihlalleri ise; sürgün sevk 15, sevk talebinin karşılanmaması 3, sürgün sevkler sırasında yol boyunca mahpuslara su ve yiyecek verilmemesi 13 olmak üzere toplamda 31."

TABLO AĞIR
Raporda, diğer hak ihlallerine ilişkin, "Keyfi disiplin cezası 9, ajanlığa zorlama 2, kantin yasağı, fahiş fiyat ve belli markaları almaya zorlama 30, adalete erişim hakkı ihlali yazılan dilekçelerin işleme konulmaması, cevapsız bırakılması 20, yemeklerin az ve kalitesiz verilmesi 35, suların çamurlu akması 1, haksız tutukluluk ve adil yargılanma hakkı şikayetleri 15, avukatla kapalı görüş yaptırılması 20, alınan hijyen önlemlerinin yetersizliği 34, yeterli hijyen ve temizlik malzemelerinin verilmemesi 45, kolonya, maske ve eldivenin parayla satılması 27, karantina adı altında hücreye koyma 18, infaz yasası değişikliğinden sonra; denetimli serbestlik hakkı gaspları, şartlı tahliye hakkının yakılması 25, denetimli serbestlikten yararlanabilmek için örgütten ayrıldığına dair imzalı belge dayatması 2, 'Hükümlünün ıslahını zorlaştıracak hiçbir yayın verilmez' uygulaması adı altındaki hak gaspları 27, Kürtçe yayınların verilmemesi 11" denildi.

Hak ihlallerinin yaşandığı cezaevlerinin bilgisinin ve tutukluların başvurularına ilişkin yazışmalarında paylaşıldığı raporda, pandemi gerekçesiyle tutukluların iletişim haklarının engellenmesinin tecrit uygulamalarının ağırlaştırdığı belirtildi. Raporda, Kürtçe yayın ve Yeni Yaşam gibi muhalif gazetelerin tutuklulara verilmediği ve mektup başta olmak üzere birçok iletişim haklarının engellendiği aktarıldı.

'SORUNLAR ACİLEN ÇÖZÜLMELİ'
Koronavirüsten korunmak için alınması gereken tedbirlerin cezaevlerinde neredeyse tamamen ihmal edildiğinin belirtildiği raporda, şu ifadelere yer verildi: "Beslenme, hijyen, fiziki mesafe ve maske olarak kısaca ifade edilen bu önlemlerin alınmaması mahpusların sağlığını tehdit etmektedir. Havalandırma hakkı günde bir saatle sınırlandırılan ve tek başına tutulan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalılar için bu tehdit daha da ağır yaşanmaktadır. Pandemi gerekçesi ile aile ve arkadaş ziyaretlerini, hatta avukat ziyaretlerini yasaklayarak ya da kısıtlayarak mahpusun tamamen yalnızlaşmasına ve dayanışmadan yoksun kalmasına neden olunmaktadır. Bu nedenle; pandemi sürecinin şeffaf yürütülmesi, hapishanelerde yaşanan vakalar hakkında kamuoyunun doğru ve hızlı bilgilendirilmesi önemli bir ihtiyaç haline gelmiştir. Salgına karşı alınan önlemlerin yetersizliği özellikle beslenme ve hijyen konusundaki yetersizlikler, tedaviye erişimde yaşanan sorunlarla birleşerek; ağır hastalığı olan, kronik hastalığı olan, düzenli tedavi ve takip altında olması gereken mahpusların, dört duvar arasında ölüme terk edildiklerini düşündürmektedir. Salgının yeniden yükseliş seyrine girmiş olması, tutukluların yaşamına yakın tehdit oluşturmakta, bu durum sorunlara acilen çözüm üretilmesini zorunlu kılmaktadır."

'70 BAŞVURUNUN 38'İNE GERİ DÖNÜŞ OLDU'
Raporda, başvurulara konu sorunların çözümü için Adalet Bakanlığı, Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü(CTE), TBMM İnsan Hakları Komisyonu, hapishane idareleri ve hapishanenin bulunduğu ilin İl İnsan Hakları kurullarına yazılar yazıldığı belirtildi. Ayrıca, ATK, savcılıklar, Sağlık Bakanlığı, Tabip Odası, Belediye ve il Hıfzıssıhha Kurumu ile de ihtiyaca göre yazışmalar yapıldığı ifade edilen raporda, Temmuz, Ağustos, Eylül aylarında toplam 70 yazışma yapıldığı ve bunların 38'ine tek geri dönüş yapıldığına yer verildi.

YETKİLİLERE UYARI TOPLUMA DUYARLILIK ÇAĞRISI
Raporun sınırlı başvurular kapsamında hazırlandığı kaydedilen raporun devamında, "Hapishanelerdeki sorunların, ihlallerin ve keyfi uygulamaların çok daha fazla olduğunu biliyoruz. Özellikle içinden geçtiğimiz süreçte mahpuslara yönelik baskı, işkence ve kötü muamele iddiaları vahim boyutlara ulaşmıştır. Her raporumuzda dediğimiz gibi; İHD İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu olarak, hapishanelerde yaşanan hak ihlallerini sadece bilgi sunmak için rapor haline getirmiyoruz. Esas olarak meselelere yetkililerin ve kamuoyunun dikkatini çekerek hak ihlallerinin önlenmesini amaçlıyoruz. Biliyoruz ki; hapishanelerde yaşanan hak ihlalleri dışarıda yükselteceğimiz sesle engellenir. Bu nedenle; hazırladığımız rapor ihlallerin önlenmesi için yetkilileri uyarmak yanında, hapishanelerde yaşanan devasa sorunlara ilişkin duyarlılık ve mahpuslarla dayanışma çağrımızdır" ifadelerine yer verildi.