YÜKSEL UYGUN

İşkencenin Önlenmesinde İstanbul Protokolü'nün   (İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı, Aşağılayıcı Muamele veya Cezaların Etkili Biçimde Soruşturulması ve Belgelendirilmesi için El Klavuzu) 20. yılı nedeniyle belgesel gösterimi ve buluşması gerçekleştirildi.

3 Ağustos Cumartesi günü İstanbul'da, TİHV Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, TİHV Genel Sekreteri Metin Bakkalcı, International Rehabilitation Council for Torture Victims (IRCT) Direktörü Miriam Reventlow’un konuşmalarının ardından,Sevim Erdem ve Eyyüp Epekinci yönetmenliğinde hazırlanan belgesel film gösterildi.

Elit World otelde salonunda gerçekleştirilen etkinliğe, CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ve HDP milletvekili Oya Ersoy, İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri, TTB başkanı ve barış akademisyeni Prof. Dr. Raşit Tükel, Van Tabip Odası Başkanı Dr. Özgür Deniz Değer, Prof. Tuna Altınel, Af Örgütü Basın Koordinatörü Beril Eski, Civil Rights Defenders temsilcisi Sinan Gökçe, İstanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu üyesi Osman Öztürk, Cumartesi Anneleri/İnsanları, pek çok hak örgütü ve sivil toplum kuruluşu katıldı. 

İSTANBUL PROTOKOLÜ NEDİR?

Uluslararası insan hakları belgeleri ve insancıl hukuk, işkence ve kötü muameleyi istisnasız olarak yasaklamasına rağmen, dünya ülkelerinin yarısından fazlasında işkence ve kötü muamele uygulamasına sıklıkla rastlanıyor. Süregelen işkence uygulamalarından ötürü pek çok insan acı çekiyor.

İstanbul Protokolü, işte bu  işkencelerin etkin soruşturulması ve belgelenmesinde uluslararası alanda kabul gören tek belgedir. 20 Nisan 2000 tarihinde BM İnsan Hakları Komisyonu tarafından, 4 aralık 2000 tarihinde BM Genel Kurulu tarafından onaylanmıştır.

 Konuşmacıların verdiği bilgi ve açıkladıkları belgelere göre, protokolün çalışmalarına 1996 yılında başlandı ve 15 ülke, 75 bilim insanı ve aktivisti tarafından üç yılda hazırlandı. İstanbul Protokolü'nün yaratılmasında başta Türkiye İnsan Hakları Vakfı olmak üzere, İHD, Türk Tabipleri Birliği ve Adli Tıp Uzmanları derneği öncülük etti.Türkiye'den bir çok hekim, adli tıp uzmanı, psikolog/psikiyatrist ve avukat, protokolün yaratılmasında etkin rol oynadı.

Özetle;

• Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) 30 Aralık 1990 tarihinde Ankara’da kuruldu.
• 1-3 Mart 1996 tarihinde Türk Tabipler Birliği’nin Adana’da düzenlediği Tıp ve İnsan Hakları konulu uluslararası katılımlı toplantıda ilk fikir ortaya çıktı.
• 1996 yılında TİHV Türk Tabipleri Birliği ve Adli Tıp Uzmanları Derneği de içinde yer aldığı uluslararası katılımlı bir heyet tarafından protokol hazırlığı başladı.
• Üç yıllık hazırlık sürecinden sonra geliştirilen taslağın son halini vermek üzere 11-13 Mart 1999 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Anabilim Dalı bünyesinde toplantı yapıldı.
• 15 ülke, 75 biliminsanı ve insan hakları aktivistleri tarafından 3 yılda hazırlandı.   
• 9 Ağustos 1999 tarihinde Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri’ne sunuldu.

20 Nisan 2000 tarihinde BM İnsan Hakları Komisyonu tarafından, 4 Aralık 2000 tarihinde ise BM Genel Kurulu’nca onaylandı.