Küba’nın başkenti Havana’da kurulan “diyalog masası”nda üç yıldır yapılan görüşmelerde bir çok konuda anlaşma sağlanmış, “nihai anlaşma”nın imzalanma tarihi olarak 23 Mart 2016 verilmişti. Ancak politik pozisyonunu “ABD iş birlikçisi, neoliberal ve sağcı” olarak nitelendirilebileceğimiz Kolombiya Hükümeti ve Devlet Başkanı Juan Santos’un bazı konularda gerilla örgütü FARC’a dayatmalarda bulunması, nihai anlaşmayı zora soktu. Masa, 4-14 Nisan’da bir kez daha Havana’da kurulacak ve bu sorunlar çözülmeye çalışılacak.  

BARIŞ, 23 MART’A YETİŞMEDİ

Kolombiya Devlet Baştanı Juan Manuel Santos, geçtiğimiz eylül ayında FARC ile üç yıldır devam eden müzakerenin ardından 23 Mart 2106 günü nihai anlaşmanın imzalanacağını açıklamıştı. Fakat bu gerçekleşmedi.

FARC aylarca, tartışılması ve anlaşmaya varılması gereken çeşitli konular olduğu ve bu nedenle anlaşmanın mart ayına yetişemeyeceği konusunda uyardı. FARC’ın uyarıları haklı çıktı. Devlet Başkanı Santos ise sonunda, “Zamanında imzalanmış kötü bir anlaşma yerine gecikmeli ama iyi bir anlaşma” imzalanmasını tercih edeceğini söylemek zorunda kaldı.

‘GÖRÜŞMEMİZ GEREKEN BAZI MESELELER VAR’

Bu nedenle anlaşmanın imzalanması planlanan tarih olan geçtiğimiz çarşamba günü, Kolombiya hükümeti adına müzakereyi yürüten heyet ve FARC heyeti ayrı ayrı açıklamalar yaptılar.

Hükümet heyetinin sözcüsü Humberto de la Calle, henüz görüşülmeyen bazı meseleler olduğunu söyledi.
“Tüm samimiyetimizle, kamuoyunu temel konularda FARC ile anlaşmaya varamadığımız konusunda bilgilendirmemiz gerekiyor” dedi.

FARC Heyeti Başkanı Ivan Marquez de gerekli tartışmaların henüz tamamlanmadığı konusunda benzer bir açıklama yaptı ve hükümetin bir sonraki turda bu konuların sonuca vardırılması için bir yol haritası çıkarması gerektiğini belirtti.
Görüşmelerin yeni etabı nisan ayında yine Küba’nın başkenti Havana’da başlayacak.

HANGİ KONULAR SORUN OLDU?

Henüz anlaşmaya varılamayan konuların başında silahların nasıl bırakılacağı ve gerillaların siyasi ve toplumsal hayata nasıl katılacakları konusu geliyor.
Bu konuda Santos Hükümetinin tavrı anlaşma imzalanır imzalanmaz, maddelerin hayata geçirilmesini beklemeden FARC’ın silah bırakması. Anlaşmanın önemli maddeleri arasında “geçiş hukuku” ve “siyasi katılım” geliyor. Yani FARC militanlarının silah bıraktıktan sonra siyasi hayata katılımının sağlanması için gerekli hukuksal altyapının hazırlanması ve bunun fiili olarak yaşama geçirilmesi... FARC, bu maddenin gereği yerine getirilmeden silah bırakmayı kabul etmek istemiyor.  

'GERİLLA DAĞDAN NEREYE İNECEK'?

Siyasi geçişin gerçekleşmesi için Türkiye’de kullanılan ifadesiyle “dağdan inecek” gerillaların nerede toplanacağı, nereye geleceği konusu çözülmeli.
Santos Hükümeti bu alanların “az sayıda olması, nüfusu az olan sınır bölgelerinde” olmasını istiyor. Gerillanın halktan izole edilmesini hedefliyor.  
FARC ise daha fazla sayıda toplanma yeri belirlenmesini ve bunların sivil halktan uzakta bölgeler olmamasını talep ediyor. Hükümet, toplanma alanlarına dair kararı “diyalog masası”nda tartışılmadan doğrudan Meclisten geçirmiş. FARC, alanların bu haliyle “açık cezaevleri” olacağı eleştirisi yapıyor.
FARC’ın önerisi “Barış İçin Özel Alanlar”, İspanyolca kısaltması “Terrapaz” olacak bölgelerin oluşturulması. Gerillaların ilk bu alanlara gelerek, silah bıraktıktan sonra sivil halkla, köylü topluluklarla birlikte ekonomik, sosyal ve kültürel hayata katılması ve ardından siyasi hayata geçişinin sağlanması öneriliyor.

REFERANDUM DAYATMASI

Öte yandan anlaşmanın referanduma sunulması da tartışma konusu. Devlet Başkanı Santos, barış anlaşmasının uygulanıp uygulanmayacağına halk oylamasıyla karar verilmesini istiyor. Her ne kadar referandumdan ‘hayır’ sonucu beklenmese de böyle bir sonuç çıkması durumunda barış için verilen emeğin çöpe atılması riski var. Öte yandan referandum, halkın katılımını sadece “oy verme”ye indiriyor. FARC’ın önerisi anlaşmanın anayasal düzleme geçirilmesi için Ulusal Kurucu Meclis kurulması ve halkın, temsilcileri aracılığıyla bu sürece dahil olması. Referandum kararı da diyalog masasında karar altına alınmadı. Hükümetin bir dayatması olarak Meclisten geçirildi.

KATLİAMLAR DURDURULMADI

Devlet, büyük toprak sahipleri ve başta çokuluslu şirketler olmak üzere patronlara çalışan paramiliter gruplar da, sivil katliamlar düzenlemeye ara vermediler. Son 50 yılda büyük katliamlara imza atan bu gruplar sadece son birkaç ayda 30’un üzerinde köylü lideri, sendikacı, insan hakkı savunucusunu öldürdüler.
Tüm bu önemli noktalardaki farklı tutuma rağmen iki taraf da barış anlaşmasının mutlaka imzalanması noktasından geri adım atmış değil. Ancak çözümsüz kalmış konuların nasıl bağlanacağı da netlik kazanmadı.
Buna rağmen FARC Heyeti Başkanı Marquez’in dileğinin Kolombiya halkının da dileği olduğu konusu net: “2016, Kolombiya’da barış yılı olmalı...