Küba’da 168 yerel meclisteki 12 binden fazla koltuk için 27 binin üzerinde aday yarıştı. Seçimlere katılan adayların %65'i hali hazırda meclislerde görevi bulunmayan adaylardan, %35'i de kadınlardan oluşuyor.

Sol’un haberine göre, 26 Kasımda gerçekleşecek yerel meclis seçimleri için aday seçimlerine hâlihazırda Küba halkının %78’i katılım gösterdi. Hiçbir adayın %50 oya ulaşamaması durumunda seçimlerin ikinci ayağı için 5 Aralık tarihi belirlendi.

168 yerel meclisteki 12 binden fazla koltuk için 27 binin (ilk listede 60 bin 800 aday mevcuttu) üzerinde aday yarışacak. Seçimlere katılan adayların %65’i hali hazırda meclislerde görevi bulunmayan adaylardan, %35’i de kadınlardan oluşuyor. Sürecin ikinci adımı, bölge parlamentoları ve Ulusal Meclis için temsilcilerin seçilmesi de, önümüzdeki yıl gerçekleşecek. Öte yandan Devlet Başkanı Raul Castro’nun  önümüzdeki yıl içerisinde Ulusal Meclisin seçimini takiben devlet başkanlığını  bırakacağı ifade ediliyor.

Küba’da oy vermek zorunlu değil, ancak geleneksel olarak seçmenlerin %90’ından fazlasının gönüllü olarak seçimlerde oy kullandığı biliniyor.

KÜBA SEÇİM SİSTEMİ HAKKINDA

Küba’daki seçim sistemi Karayip Adalarında’ki demokrasinin ana kalelerinden biridir.Seçimler geniş katılımlı gerçekleşir,Hükümete her düzeyde temsilci seçilir. Tamamen yerli bir karakter taşıyan demokratik bir sistemdir.Politik manevralar,hilebazlık,oyların çalınması söz konusu değildir. 

Elbette ki daha da geliştirilebilecek olan Küba’daki demokratik sistem,devrimin(1 Ocak 1959) başarıya ulaşmasıyla ,José Marti’nin ve Abraham Lincoln’un da dedikleri gibi “halkın hükümetinin halk için ve halk tarafından iktidara gelmesi”temelinde tam bir güven içinde katılımının bir yolu olmuştu

Küba’da iki çeşit seçim vardır.Küba’lılar,Belediye Meclisi Üyelerini ikibuçuk yılda bir,Ulusal Meclis üyelerini yani Milletvekillerini ise beş yılda bir seçerler. 

Seçimler sırasında sokaklarda güvenlik güçlerinin olmaması,yerel yetkililer tarafından seçim sürecine tanıklık etmeleri için dünyanın diğer bölgelerinden davet edilen meclis üyesi ve konuklarının dikkatini çekmiştir. 

Gelen ziyaretçilerin dikkatini çeken başka bir konu ise yalnız Latin Amerika’da geçerli olan ,askeri akademilerde okuyan 16 yaşındaki gençlerin seçme ve seçilme hakkına sahip olması uygulamasıdır.Seçme ve seçilme hakkı için en küçük yaş 16’dır.16 yaşını tamamlayan herkesin belediye meclisi delegesi seçilme ve 18 yaşını dolduran herkesin ulusal meclise seçilme hakkı vardır. 

Küba’da oy kullanmak zorunlu değildir.Genel,gizli ve gönüllü oy hakkı vardır.Yanlızca,sandık başına gitmek isteyen vatandaşlara tanınan bir haktır.Bunun için de kimlik göstermek yeterlidir.Oy kullanmayan kişiye herhangi bir ceza uygulanmaz. 

Küba yasalarına göre ,bedensel ve zihinsel özürlüler ile hapiste olan yada şartlı salıverilmiş olanların oy hakkı yoktur.

SEÇİM SÜRECİ

Yasalara göre,ister belediye delegelerinin seçildiği yerel seçimler,isterse de bölge delegelerinin ya da milletvekillerinin seçildiği genel seçimler olsun,adadaki herhangi bir seçimin yapılması kararlaştırılan günden en az 120 gün öncesinde Devlet Konseyi tarafından duyurusu yapılır. 

Duyuruyu takiben ulusal ,bölgesel ve yerel düzeylerde seçim komisyonları kurulur. 

Bir seçim komisyonuna üye olmanın tek koşulu oy verme hakkının olmasıdır.Seçim komisyonları seçim bölgelerinin belirlenmesi ,adayların aday olma ve seçilme süreçlerinin izlenmesi,seçimler için maddi koşulların oluşturulması,meclislerin düzenlenmesi ve yönetici organların oluşturulması gibi konularda görev alırlar. 

“Halk iktidarı”’nın belediye meclislerindeki bileşenini oluşturan delegeler periyodik olarak seçmenlere hesap verirler ve onlar tarafından görevden alınabilirler.Seçilen temsilcilerin hiçbiri bu iş için hiçbir ücret almaz. 

ADAYLAR HALK TARAFINDAN BELİRLENİR 

Küba’daki seçim sürecinin ayırtedici bi özelliği de adayların belirlenmesi aşamasıdır.Kişiler Komünist Parti ya da başka bir politik örgüt adına değil kendileri adına aday olurlar.Ülkenin değişik yerlerinde oturan yerli halkın toplantılarda ellerini kaldırmaları aday göstermeleri için yeterlidir. 

Adına temsili demokrasi denilen sistemlerde ise adaylara karar veren siyasi partilerdir.Bu partilerle hareket eden kişilerin ise birini önerme şansı pek yoktur. 

Küba’da seçim adayları parti organları tarafından değil mahalli halk meclisleri tarafından belirlenir.

Küba’daki halk toplantılarında adaylar delegeliğe özgürce önerilirler.Komşusu ,görevini en iyi şekilde yapacağını düşündüğü kişiyi aday gösterir.Gösterilen adayların sayısı her bir seçim mahallesi için iki ile sekiz kişi arasında değişir.Bu adaylar arasından yapılan özgür ve gizli oylamayla bütün ülkede toplam 14.686 delege belediye meclisine seçilir. 

Komşular,toplantılara tam katılımla adil bir seçim sistemini temelden başlayarak hayata geçirmiş ve güvence altına almış olurlar. 

1976 yılında yapılan anayasa iyileştirme referandumunda halkın aldığı karar doğrultusunda sadece bir parti vardır.Küba Komünist Partisi(PCC-Partido Comunista de Cuba-).Parti seçimlere müdahale etmez ,kendi adaylarını çıkarıp desteklemez.Mecliste parti militanı olan ,olmayan üyeler vardır. 

Herkesin seçimlere katılma hakkı vardır, buna uluslararası medya tekellerinin bahsettiği “farklı düşünenler” de dahildirler ve bugüne kadar belirlenen koşullarda katıldıkları seçim süreçlerinde bu kişiler en küçük bir halk desteğini bile alamamışlardır. 

OY KULLANMAK HER YURTTAŞIN HAKKIDIR 

Oy kullanma özgürce,gizli ve doğrudan yapılan bir işlemdir.Her yerellikten seçmenlerin ve gönüllü birçok diplomat ve yabancı ziyaretçinin tanıklığında seçimler gerçekleştirilir.Seçebilmek için oyların yüzde elliden fazlasını almak gereklidir. 

Küba seçim sisteminin 1 Ocak 1959’dan önceki yıllarda olduğu gibi hile ve düzenbazlıkla işi yoktur.O döneme ait veriler bize sahte “kimlikler”yüzünden ciddi sorunlar yaşandığını gösteriyor. 

O zamanın politikacıları ölüleri bile canlandırma “mucizesi”’ni gerçekleştirip oy kullandırmış ya da aynı kişiye birden fazla oy kullandırmışlardır.

Yaşlılarımız sandıklarda yaşadıkları kötü anıları ve “Oy kullanmak mecburidir!” yazısını hatırlamaktadırlar.Oy kullanmayan seçmen 3 Küba pezosuyla cezalandırılıyordu.Daha sonra da kamuda çalışma hakkından men ediliyordu. 

SİLAHSIZ YA DA HİLESİZ SEÇİMLER

Küba’da seçimler güvenlik görevlisi görevlendirilmeden gerçekleştirilir.Sandıklar 300 bin çocuk tarafından korunur.Sandıkların başında ilkokul öğrencileri bekler.

Seçim sürecince geçerli olan etik kurallara göre ,belirli bir adaya oy verilmesi için telkinde bulunan ya da adayların prestijini sarsan kampanyalar yasaktır. Her bir farklı adayın fırsat eşitliğini garanti edebilmek için herhangi bir adayın çıkarına yapılacak propaganda yasaklanmıştır. Bunun yerine seçim komisyonları halka yönelik tek seçim propagandası olarak, adayların bir fotoğrafını ve biyografisini halkın görebileceği yerlere asarlar.

Genel seçimler sözkonusu olduğunda Genel Meclise ve 14 bölge meclisine(ilki için 601 ,ikincisi için ise 1192 kişi seçilir)adaylık özel bir komisyon tarafından belirlenir.Bu komisyon işçi,çiftçi,öğrenci ve meslek örgütlerinin önerilerini dikkate alır.1998’deki seçimlerde aday listesi 60.000 isme kadar çıktı.

Her iki örnek de Kübalıların önce adayları sonra da göreve gelecek kişileri seçerken geniş bir katılım sergilediklerini göstermektedir.Bu,”Halkın iktidarı” sisteminin temelidir.Bu sistem 1976’da yapılan referandum ile Küba yuttaşlarının çoğunluğu tarafından kabul edilmiştir.

Nisan 2000 ve Ekim 2002’deki seçimlerin yüzdelerine baktığımızda katılım oranının ortalama yüzde 96.90 düzeyinde olduğunu görürüz.Bu da son on yılda adada yaşanan zorluklara rağmen mevcut siyasi sistemin yaygın destek bulduğunu göstermektedir.

Bu rakamlar,1959’da devrimin başarısından önce Küba’da yapılan seçimlerle karşılaştırılabilir.Örneğin 1944’te Ramon Grau San Martin başkanlığa yüzde 44.71 oy alarak getirildi.1954’te de Fulgencio Batista yüzde 46.61’lik oy oranı ile seçimi kazandı.

Diğer yandan ,Birinci Dünya denen Amerika Birleşik Devletleri’nde 5 Kasım 2002’degerçekleştirilen seçimlerde seçmenlerin sadece yüzde 37’si oy kullandı ve bu oran son yılların en düşük oranıydı.

Latin Amerikalı siyasetçilere ve araştırmacılara göre seçimlere katılımın düşüklüğü insanların bıkkınlığı ve hoşnutsuzluğuyla açıklanabir(Guatemala’da yüzde 64,Kosta Rika’da yüzde 20,El Salvador’da yaklaşık yüzde 60,Haiti’de yüzde 80 gibi)

KÜBA PARLAMENTOSU

Bu Karayip ülkesinin meclisinin belirgin özelliklerinden biri de sıralarında siyasi,sosyal,bilimsel,kültürel ve ekonomik hayatla iç içe olan temsilcilerin oturmasıdır.

Bu yasal organ 2 Aralık 1976’da kuruldu.Şu anda 609 milletvekilinden oluşmaktadır.Bunlardan yarısından fazlası halkın içinden seçilen delegelerden oluşmaktadır.25 bin kişiye bir milletvekili düşmektedir.

Tam kadrolu oturumların yanı sıra ülkedeki yaşantının tüm yönlerini kapsayan düzenli çalışmalar sürdüren onbir adet Daimi Komisyon faaliyet göstermektedir.

Tüm milletvekilleri Komünist Partili değildir.Milletvekillerinin 219’u kadındır,321’i 18-45 yaş arasındadır ve yüzde 24.1’i doğrudan üretim ve hizmet alanında çalışmaktadır.Bu veriler,ülke yönetiminde cinsiyet ya da sosyal kökenin gözetilmediğini ortaya koymaktadır.

 “Halk İktidarı”,20 yıldan bu yana süren varlığıyla Küba halkının yerleşik sisteminin belkemiğidir.Bu sistem ,doğrudan ve gizli oyla başlayan temsilcilerin seçilmesi süreciyle herkesin katılımına izin vermektedir.

Bu sistem ,başka yerlerde politik süreçlere de saygı gösteren Kübalıların hemen hepsinin arzuladığı bir sistemdir.Küba halkının tek istediği kendilerine de bu saygının gösterilmesidir.

İPTAL EDİLEN VE BOŞ OYLAR

İl delegelerinin ve milletvekillerinin seçimi için gerçekleştirilen Ocak 2003 seçimlerinde seçmenlerin sadece yüzde 2.39’u seçime katılmamıştır ve bu da seçimlere katılımın yüksek bir örneğidir.Çünkü Küba’da oy kullanmak zorunlu değildir.Kişi kabine girdiğinde seçim kağıdını boş bırakabilir ya da iptal edilecek şekilde işaretleyebilir.

Bunlardan herhangi birini yapanların toplam oy kullananlar içindeki oranı yüzde 3.89’dur.

Bu da geçerli oyların oranının önceki seçimlere göre daha da yükseldiğini göstermektedir.

KÜBA DEVLETİ

Halk İktidarı Ulusal Meclisi Devlet Konseyi’ni seçer ve bu da Devlet Başkanı’nı ,Bakanlar Kurulu’nu ve yargının en yüksek merciği olan Yüksek Mahkeme üyelerini seçer.Devlet Konseyi 31 kişiden oluşur.Şu anda Devlet Konseyi,Devlet Başkanı Başkumandan Fedel Castro Ruz’dan(2006 yılında görevini Raul Castro’ya devretti),bir Devlet Başkanı Başyardımcısından ,Beş Devlet Başkanı Yardımcısından,Bir Sekreterden ve 23 üyeden oluşmaktadır.

Aynı şekilde Bakanlar Kurulu 37 kişiden oluşmaktadır.Bir Başkan,bir Başkan Başyardımcısı,beş Başkan Yardımcısı ,bir Sekreter ve 29 Bakan’dan oluşmuştur.

KÜBA SEÇİM SİSTEMİNİN FARKLILIKLARI

Oy kullanma zorunluluğu bulunmasa bile seçimlere tüm yurttaşlar katılır.Oylar kesinlikle gizli kullanılır.

 Adaylar tabandan gösterilir:Mahalleler,işyerleri,kitle örgütleri,yüksek okullar ve üniversitelerden..

Sayımlar halka açık olarak yapılır ve sayımın yapıldığı yer ,sayımı izlemek isteyen herkese açıktır.Yabancı ,yerli isteyen herkes sayımlara tanık olabilir.

Oy sandıkları çocukların ve gençlerin denetimindedir,sandıkların başında askerler bulunmaz.

Seçilenler herhangi bir ayrıcalık ya da ek gelir elde etmezler:sorumluluklarını çalışma saatlerinden arta kalan zamanda yerinde getirirler.

Herhangi bir göreve seçilen kişi yükümlülüklerini yerine getirmezse seçmenleri tarafından görevden alınabilir.

Seçilenlerin her biri seçmenlere raporlar sunmak zorundadır.Raporda sunulan faaliyetlerin hayata geçirilebilmeleri için seçmenlerin onayından geçmeleri zorunludur.

 Önemli yasaların parlamentodan geçmesi zorunludur.Bu yasalar önce yurttaşlar arasında yaygın bir şekilde tartışmaya açılır ve bazen yurttaşlar tarafından modifiye edilirler.

Küba seçim sisteminin bu özellikleri onu bugün dünyada uygulanan diğer sistemlerden ayırmaktadır.Bu özellikler ,Küba’daki demokratik katılımcılığın ve Küba sosyalist düzeninin en temel bileşenleridir.