"Kuşlar üçüncü zamanda ortaya çıktı/ Aşk tebeşir çağında/ Ben onu bunu bilmem ayın elinde hatmi vardı" (Melih Cevdet Anday)
SEZAİ SARIOĞLU
MİTOLOJİK SAYIKLAMALAR
"Kuşlar üçüncü zamanda ortaya çıktı/ Aşk tebeşir çağında/ Ben onu bunu bilmem ayın elinde hatmi vardı" (Melih Cevdet Anday)
İnuit'lerin masalları "çok eskiden ve gelecekte " diye başlarmış... Kızılderililer yaşayan her şeye "sen" derlermiş. Çünkü doğa ve doğadaki tüm canlı-cansız varlıklar "içlerinden" biriymiş. Buffalo'ya saygı ifadesi olarak "sen" diye seslenirlermiş. Ne var ki "Beyaz Adam", Bufalo sürülerini öldürüp derilerini yüzüp bedenlerini çürümeye bıraktığı andan itibaren Bufalo "sen" olmaktan çıkarıp "O"na dönüştürmüş. "Yılan dansı" yapan Hopi Kızılderililerinin sevdiren sonra doğaya saldıkları yılanlar, tepelerin mesajlarını onlara, onların mesajlarını tepelere götüren doğal "elçiler" imiş. Yılanlar, doğanın kavliyle yere kayıtlı olarak toprakta ikamet ederken, manevi bir uçuşu temsil eden kartallar ise yer ile göğün kapılarını tutan, Şamanların taklit ettiği "elçi"lermiş. Mitoloji ile masal, her ikisini birleştirip "Kanatlı Yılan" olan bir ejderhaya dönüştürmüş.
Mitoslar ve masallar kulağımıza, semboller, imgeler yoluyla, "doğa" ve "bütünlükle" temasımızı neden ve nasıl kaybettiğimizi de fısıldar. Kimdi bu tuhaf ve sonu kötüye varmış ayrılığı isteyen; doğa mı, insan mı? "Doğa 'dini'ninden", "toplumsal ve modern 'din'lere" geçiş bu ayrılığın nedenlerinden ve kabahatlerinden biridir ve sonuçlar ayan-beyan ortada. "Dinlerin tarihteki rolü", mitoloji-din, mitoloji-tarih, mitoloji-din-tarih-insan ilişkilerinin evrimi biryana, bir Zen filozofunun bir sunumda hayretle mırıldandığı cümle misafirimiz olsun: "İnsana karşı Tanrı. Tanrı'ya karşı insan. Doğaya karşı insan. İnsana karşı doğa. Doğaya karşı Tanrı. Ne tuhaf bir din!"
Kuşlara kafes, kafası kuş aramanın öğretildiği, avcıların kuşları "ikna" ettiği dünyada, bir kuşa, bir ağaca, merhaba demeyeli kaç mitoloji kaç masal yılı oldu dersiniz? John Berger'den ödünç alıp söylersem; "Kuş cama inanmaz..." Kuş aslında kafese de, avcıya da inanmaz... Kuş gökyüzüne ve kanatlarına inanır...